Long não chứa chất cấm vẫn bày bán công khai

Công ty cổ phần dược phẩm An Thiên Nhập viện vì tưởng long não là kẹo

Công ty dược phẩm An Thiên Cách đây vài ngày, Khoa Thận Bệnh viện Nhi Đồng 1 TP.HCM đã tiếp nhận bé trai H.T.M. (22 tháng tuổi, nhà ở Q.10) nhập viện vì nuốt phải viên long não. Người nhà bệnh nhi cho biết, có lẽ thấy mấy viên long não đủ màu sắc ở trong tủ quần áo, bé M. tưởng đó là kẹo.

Dược phẩm An Thiên ThS-BS Trần Ngọc Lưu Phương, Phó khoa Nội - tiêu hóa, Bệnh viện Nguyễn Tri Phương TP.HCM cho biết, viên long não (còn gọi là băng phiến) dùng để diệt côn trùng, mối mọt, rận rệp phá hoại quần áo, vật dụng. Viên long não thế hệ cũ được sản xuất từ chất naphthalene. Hóa chất này được điều chế từ than đá hoặc từ quá trình tinh chế dầu hỏa. Viên long não thế hệ mới thì được sản xuất từ chất dichlorobenzen (PDB). Cả hai loại này đều ảnh hưởng đến sức khỏe người sử dụng. Nếu nuốt nhầm viên long não hoặc hít quá nhiều hơi long não sẽ dễ dẫn đến ngộ độc cấp. Viên long não chứa chất naphthalene, chỉ cần nuốt một-hai viên (khoảng 1g) đã có thể ngộ độc cấp và nếu nuốt từ bốn-tám viên sẽ tổn thương thần kinh, thậm chí tử vong. Riêng loại long não chứa chất PDB thì gây ngộ độc cấp khi nuốt nhiều (30-40 viên). Triệu chứng của ngộ độc cấp là gây vỡ hồng cầu làm thiếu máu, hoại tử gan, tổn thương thần kinh. Trẻ nhỏ dưới năm tuổi rất dễ bị ngộ độc cấp vì long não.

Cũng theo BS Trần Ngọc Lưu Phương, ngay cả người lớn nếu thường xuyên ngửi mùi long não cũng sẽ bị ngộ độc mạn tính, gây vỡ hồng cầu, thiếu máu mạn tính khiến cơ thể mệt mỏi, cáu gắt, hay chóng mặt, làm việc kém; trẻ em bị ngộ độc mạn tính thì chậm lớn. Ngoài ra, ngộ độc long não còn gây tiêu chảy kéo dài, viêm hô hấp mạn tính, tổn thương võng mạc, đục thủy tinh thể, tổn thương não bộ...

TS Nguyễn Huy Nga, Cục trưởng Cục Y tế môi trường, Bộ Y tế cho biết, trẻ sơ sinh nếu tiếp xúc trực tiếp (qua tã) để trong tủ có long não lâu ngày có thể bị triệu chứng thiếu máu kèm với vàng da và tím tái.

Cấm nhưng vẫn bán tràn lan

Hiện nay, viên long não thế hệ cũ được sử dụng rất nhiều ở các nước đang phát triển do rẻ tiền, dễ sản xuất. Ở Mỹ và châu Âu, viên long não làm từ chất naphthalene hầu như đã không còn được sử dụng do độc tính cao. Riêng tại Việt Nam, chất naphthalene đã bị Bộ Y tế cấm sử dụng trong lĩnh vực gia dụng và y tế, diệt côn trùng từ năm 2006. TS Nguyễn Huy Nga khẳng định: chất naphthalene nằm trong danh mục cấm sử dụng theo quy định tại Thông tư số 25/2011/TT-BYT của Bộ Y tế. Vì vậy, bất cứ sản phẩm nào có sử dụng naphthalene đều không được phép đăng ký lưu hành ở Việt Nam.

Tuy nhiên, theo ghi nhận của chúng tôi, long não vẫn được bày bán vô tư không chỉ ở các cửa hàng tạp hóa mà còn ở cả các siêu thị lớn. Tại TP.HCM, siêu thị Coopmart hiện có bán nhiều loại long não chứa naphthalene. Cụ thể, loại long não màu trắng (cỡ viên bi) từ 100 - 500g của hãng T.T. có chứa đến 98% là naphthalene. Siêu thị Big C bày bán nhiều loại long não màu trắng, cam, xanh hồng, vàng... có chứa trên 99% là chất naphthalene của hãng T.A. Nhiều siêu thị trên địa bàn Hà Nội cũng bày bán các sản phẩm long não có chứa naphthalene. Tất cả các sản phẩm này đều được sản xuất trong nước, được đóng gói trong những túi ni lông đơn giản, giá khá rẻ, từ 10.000 - 40.000đ/gói tùy thuộc vào khối lượng. Ngoài các viên nén với đủ màu sắc khá bắt mắt còn có cả sản phẩm long não bào chế dưới dạng viên to như sáp thơm.

Trước thông tin long não bị cấm sử dụng và có thể gây ung thư, nhiều người dân khá ngỡ ngàng. Chị Nhung (Cầu Giấy, Hà Nội) cho biết, nhà chị ở gần khu chợ Dịch Vọng nên có rất nhiều gián và chuột. Chị thường xuyên mua long não về để trong tủ quần áo, trong bếp và nhà vệ sinh để đuổi côn trùng. "Tôi nghĩ long não chỉ có mùi khó chịu để đuổi côn trùng, chứ không tác hại gì đến sức khỏe con người”, chị Nhung nói. Bác Thành (Hoàng Mai, Hà Nội) cũng cho biết, hết mùa rét, nhà bác phải cất chăn bông lên trên gác xép, mỗi một chiếc chăn bác bỏ vài viên long não, ngăn côn trùng không chui vào chăn làm tổ hoặc cắn nát. “Tôi chưa từng nghe các cơ quan cảnh báo về tác hại của long não đến sức khỏe con người" - bác Thành cho biết.

PGS-TS Trần Hồng Côn, Khoa Hóa, ĐH Khoa học tự nhiên, ĐHQG Hà Nội - nhấn mạnh: “Hầu hết các chất độc diệt côn trùng người dân đều không nên sử dụng, đặc biệt là trong phạm vi nhà ở. Cách tốt nhất là nên vệ sinh nhà cửa sạch sẽ, tránh để môi trường sống bị ô nhiễm, bẩn. Trong trường hợp nhà có nhiều côn trùng thì phải sơ tán người khỏi nơi dùng hóa chất diệt côn trùng. Sau đó cần làm thoáng nhà cửa, phòng ốc bằng cách mở cửa, dùng quạt. Sau khi làm thoáng nên đợi ít nhất bốn-sáu tiếng mới quay trở lại sinh hoạt trong phòng đó. “Việc dùng một loại chất khác thay thế long não để diệt côn trùng, theo tôi là không nên, bởi việc thay thế một chất độc khác sẽ nảy sinh thêm các tác hại đến sức khỏe con người”.

Long não có chất naphthalene nguy hại đến sức khỏe con người đã bị Bộ Y tế cấm sử dụng nhưng vì sao vẫn được bày bán tràn lan? Câu hỏi của người tiêu dùng đang đợi các cơ quan chức năng làm sáng tỏ.